Siedliszcze

Pierwsza informacja źródłowa o Siedliszczu pochodzi z 1443 r.

W 1564 r. Siedliszcze (wówczas Siedliszcze Branowo) wymieniono w księdze poboru ziemie i powiatu chełmskiego nr 37. Dokument stwierdza, że wieś należała do parafii rzymskokatolickiej w Świerżach.

Z kolei w 1738 r. określono je jako Bramów Siedliska. Znajdował się tam dwór dwualkierzowy, w mniemaniu ówczesnych już stary. Wybudowany był prawdopodobnie w XVII w., potem mógł zostać rozbudowany. Właścicielką była wtedy Izabela Lubieniecka Wydżgowa (A. Wawryniuk, dz. cyt., s. 112 i podana tam pozycja: I. Rolska-Boruch, Siedziby szlacheckie i magnackie na ziemiach zwanych Lubelszczyzną 1500-1700, Lublin 1999, s. 130).

Z zapisu o wizycie generalnej dekanatu horodelskiego odbytej przez wizytatora ks. Juliana Szpronringa dnia 3 stycznia 1780 r. w cerkwi parafialnej unickiej w Dubience wynika, że do parafii należała wieś Siedliszcze (Arch. Państw. Lub. – Chełmski Konsystorz Greckokatolicki, sygn. 127, k. 132). Natomiast z dokumentu: Regestr Dyecezyów Franciszka Czajkowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784, (opracował S. Górzyński, Warszawa 2006, s. 10 – podane w: A. Wawryniuk, dz. cyt., s. 113) wynika, iż w latach 1783/4 Siedliszcze należało do dekanatu horodelskiego, parafii w Dubience, do woj. ruskiego i było własnością Steckich.

W 1799 r. właściciel Siedliszcza, chorąży włodzimierski Ignacy Kajetan Stecki /syn Izabeli i Tomasza Steckich/ sprzedał wieś stolnikowi horodelskiemu Janowi Terleckiemu. Syn nabywcy, Kajetan odziedziczył dobra, ale zmarł bezpotomnie w 1847 r. Nowymi właścicielami zostali Radziejowscy. W 1873 r. przekazali oni Siedliszcze wraz z Tuchaniami w dzierżawę Chądzyńskim. Niebawem zadłużony majątek Siedliszcze Towarzystwo Kredytowe Ziemskie wystawiło na licytację. Nabył je wówczas Edward Żelkowski, który następnie dokonał podzielenia dóbr. Dwór modrzewiowy, który dotychczas był siedzibą właścicieli został osobno sprzedany i przeniesiony do wsi Ornatowice na potrzeby szkoły, pozostała zeń murowana kuchnia i prócz tego budynki gorzelni i browaru. Obiekty te przetrwały do lat powojennych i wówczas razem z aleją lipową zostały zniszczone (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 113 i podane tam: E. Lorentz, Park podworski w Siedliszczu Bramowym gm. Dubienka, woj. chełmskie, krótka analiza historyczna, mps., Zamość 1991, s. 5).

Według wykazu sporządzonego przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Policji Królestwa Polskiego z 1827 r. Siedliszcze Bramowe leżało w woj. lubelskim, obwodzie krasnostawskim, pow. chełmskim, parafii Dubienka. Było wtedy własnością prywatną (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 114 i podane tam: Tabella Miast, Wsi, Osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policyi, t. II, Warszawa 1827, s. 166).

Siedliszcze Bramowe wymienione jest na mapie z 1839 r., znajdował się w nim dwór, a na północ od niego był folwark Tuchanie (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 115 i podane tam: Topograficznaja karta Carstwa Polskogo, Warszawa 1839).

Dziennik guberni lubelskiej z 2/14 czerwca 1845 r. pod pozycją „wykaz karczem i szynków we wsiach i na traktach […] na rok 1845/6 utrzymywanych, do których patenta propinacyjne wydawane być mogą” wymienione jest Siedliszcze z jedną karczmą (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 115 i podane tam: Arch. Państw. Lub. o/Chełm – Hipoteka w Hrubieszowie, sygn. 20).
Z Dziennika Urzędowego Guberni Lubelskiej z 1843 r. nr 50, s. 599-603 wynika, iż Siedliszcze Bramowe było siedzibą gminy. Z wykazu karczem z 1845 r. zamieszczonego w Dzienniku Guberni Lubelskiej wynika, że do tej gminy należała wieś Rogatka (tamże).

W Siedliszczu Bramowym w okresie powstania styczniowego w 1863 r. działały oddziały powstańcze: Węgra – Aladara vel Polfy, Ponińskiego, Zaremby (tego, który w grudniu 1863 zajął Dubienkę), mjr Jagmina, a także oddział nieznany, który w listopadzie 1863 r. rozbił tu sotnię kozaków z Dołhobyczowa. W lutym 1864 w okolicy Dubienki, Siedliszcza Bramowego i Uchań walczył oddział Rokitnickiego (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 115 i podane tam: W. Piątak, Region hrubieszowski, Hrubieszów 1993, s. 14).

W XIX w. w środku wsi znajdowała się drewniana karczma z podcieniami, należała do dworu, dzierżawił ją żydowski szynkarz (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 118 i podane tam: K. Prożogo, Słownik geograficzno-historyczny miejscowości i obiektów fizjograficznych gminy Dubienka, mps, Chełm 1988, s. 33).

Dobra Siedliszcze Bramowe przeszły w 1/4 w spadku na rzecz małoletniej Gabrieli Matusewicz – wynika to z Hipoteki m. Hrubieszowa i powiatu hrubieszowskiego, (Arch.Państw. w Zamościu, sygn. 561, k. 57), stan na 1876 r. (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 116).

Nadal własność ta była zadłużona – Dyrekcja Szczegółowa Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Lublinie podała, że wg stanu na dzień 13 lub 25 sierpnia (zależy wg którego kalendarza – gregoriańskiego czy juliańskiego) 1875 r. dobra Siedliszcze Bramowe były zastawem pod pożyczkę 7226 rubli srebrnych i 38 kopiejek (tamże). Niestety długu nie udało się spłacić, więc w 1884 r. wieś razem z sąsiednią zasobną wioską Rogatką zostały wystawione na licytację, prawdopodobnie nie zostały wylicytowane, gdyż licytację powtarzano również w 1886, jak również w 1888 (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 116, 117 i podane tam: Arch.Państw. w Zamościu: Hipoteka m. Krasnegostawu i powiatu krasnostawskiego, sygn. 1; Arch.Państw. w Zamościu: Hipoteka m. Hrubieszowa i powiatu hrubieszowskiego, sygn. 561, k. 57).

W 1900 r. zlikwidowano dobra ziemskie Siedliszcze Bramowe, wszystkie grunty i zabudowania sprzedano. Dworek z modrzewia – siedzibę właścicieli, przeniesiono do Ornatowic z przeznaczeniem na szkołę. Dwór stał po lewej stronie drogi prowadzącej do Dubienki, wcześniejszy dwór murowany stał po jej prawej stronie i tutaj był również park podworski (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 118 i podane tam: K. Prożogo, dz.cyt. s. 31-32).

W 1905 r. mieszkańcy Siedliszcza Bramowego z własnych składek wybudowali szkołę (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 118 i podane tam: K. Prożogo, dz.cyt. s. 33) Budynek wykonany z drewna istniał do początku lat 90’ – szkoła mieściła się do wybudowania nowej tzw. tysiąclatki, potem urządzono w nim kaplicę – kościół filialny parafii w Dubience, który mieścił się tam do momentu postawienia obecnej kaplicy w latach 80’.

Jeszcze od okresu zaborów, dalej przez lata II RP Siedliszcze znajdowało się w gm. Białopole, gdyż miasto Dubienka było osobnym podmiotem bez gminy terytorialnej wokół niego, wioski okoliczne należały do gm. Białopole. Zgodnie ze spisem powszechnym z 1921 r. we wsi znajdowało się 87 domów: 456 mieszkańców – na to składało się 211 mężczyzn i 245 kobiet, 265 prawosławnych, 161 katolików, 22 osoby wyznania judaistycznego i 8 ewangelików, pod względem narodowościowym: 420 Polaków, 34 Rusinów i 2 osoby innej narodowości (Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, tom IV województwo lubelskie, Warszawa 1924, s. 29).

W 1919 r. mieścił się posterunek Policji Państwowej gm. Białopole. Pierwsi komendanci: Białkowski i Dziaczkowski (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 119).

„W dniu 10/X br. w Siedliszczu, gminy Białopole odbył się obrzęd religijny chrztu Ewangelicznych Chrześcijan „zielonoświątkowców”. Obrządku dokonał przełożony sekty (tak określał to wyznanie starosta, lecz nie jest to prawda – zielonoświątkowcy nie są sektą) – Filipczuk Paweł, zamieszkały w Władynopolu, powiatu włodzimierskiego. Chrzest przyjęło 6 osób. – Podczas obrzędu w charakterze widzów zebrało się około 600 osób z okolicznych wsi i kolonii.” (pismo starosty powiatowego hrubieszowskiego do Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie z 4 listopada 1937 r.).

W 1945 r. sołtysem w Siedliszczu był Kazimierz Pafaj (Arch.Państw.Lub. – Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie, sygn. 1162, k. 2), zaś w 1947 r. Kazimierz Wnuk (tamże, sygn. 159, k. 235).

Po likwidacji gmin w 1954 r. w Siedliszczu mieściła się gromada. Do gromady Siedliszcze należały wsie: Siedliszcze, Tuchanie, Brzozowiec, Holendry, Grobelki, Radziejów (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie 1954, nr 15, poz. 64).